De levensverwachting van honigbijen is de afgelopen halve eeuw drastisch gedaald. Tenminste in de VS, waar dit bij toeval werd ontdekt. Bijenkenner Dennis van Engelsdorp, Canadees van oorsprong en nu verbonden aan de universiteit van Maryland, zag in oude onderzoeksdata tot zijn verbazing dat in labstudies in de jaren zeventig werksters van de honingbij twee keer zo lang leefden als nu: gemiddeld 34 dagen tegen 17 dagen nu. 
Dat het de honingbij en tal van andere bijensoorten in het wild niet goed gaat, is bekend. Populaties staan onder druk door parasieten en virussen, maar vooral door pesticiden, die in de landbouw worden gebruikt. Maar voor onderzoek in het lab worden bijen als larve uit de korf gehaald en onder gecontroleerde omstandigheden grootgebracht. De labtechnieken worden steeds beter, dus je zou verwachten dat ook de laboratoriumbij langer leeft. Maar nee: haar levensverwachting is hard gedaald. 
Het kan zijn dat er met de larven soms een ziekteverwekker het lab in komt, schrijven Van Engelsdorp en zijn collega’s in vakblad Scientific Reports. Maar symptomen daarvan hebben ze niet gezien. Misschien is er een genetische oorzaak voor de dalende levensverwachting, opperen ze. Maar dat is gissen.

Inteelt:

Bijenkenner hoogleraar Jacques van Alphen kijkt niet op van de bevindingen van de Amerikanen. De daling van de levensverwachting van honingbijen heeft de mens zelf in gang gezet door inteelt en selectie, zegt hij. “Natuurlijke bijenvolken leven in warme holtes, die ideaal zijn voor ziekteverwekkers zoals virussen. Om zich daartegen te verweren hebben bijen verschillende mechanismen ontwikkeld, die zorgen voor grote genetische variatie in natuurlijke bijenpopulaties. Veel variatie betekent: een grotere kans op genen die beschermen tegen opkomende ziekteverwekkers”. 
Door te selecteren op honingproductie heeft de mens die genetische variatie verminderd en de onderliggende mechanismen verstoord, zegt Van Alphen. 
“Toen de varroamijt opkwam hadden bijen in Afrika die ziekteverwekker snel onder controle. Maar in Europa en in Noord-Amerika wordt de doorgeteelde honingbij er nog steeds ziek van”. Hoe de levensverwachting van de gemiddelde honingbij in Nederland zich precies heeft ontwikkeld is niet bekend. En een imker ziet wel hoe zijn volk zich ontwikkelt, maar niet hoe lang een individuele werkster leeft. Maar het zou Van Alphen niet verbazen als de daling in de afgelopen halve eeuw vergelijkbaar is met wat de Amerikaanse onderzoekers in hun lab zien.

(bron: Trouw 26 november 2022)